२०३० बाट पानी सकिँदै

सहर, उद्योग र खाद्यान्न उत्पादनजस्ता संवेदनशील क्षेत्रको आधार रहेको पानी आपूर्ति आगामी २०३० देखि रोकिने भएको छ । जमिनमुनिको पानी अधिक निकालिएकाले भारत, चीन र मध्यपूर्वलगायतका क्षेत्रहरूमा पानी अभाव हुने एक वैज्ञानिक अध्ययनले चेतावनी दिएको छ ।
“विश्वमा जमिनमुनीको पानीको प्रयोग व्यापक भएको छ । यो प्रयोग १९६० देखि २००० को अवधिमा प्रयोग गरिएको दरको दाँजोमा दोब्बरभन्दा पनि बढी छ,” नेसनल सेन्टर फर ग्राउन्डवाटर रिसर्च एन्ड ट्रेनिङका निर्देशक क्रेग सिमन्सले बताए ।
हालै गरिएको भू–उपग्रहको अध्ययनले अमेरिका, भारत, चीन, मध्यपूर्व पूर्वी र उत्तर अफ्रिकामा जमिनको पानी सकिँदै गएको देखाएको छ । यी क्षेत्रमा भएको कृषि र सहरहरूको विस्तारले पानीको माग बढेपछि पानी अभाव देखिन थालेको अध्ययनले देखाएको छ ।
“जमिनमा रहेको वर्तमान समयको पानी पृथ्वीमा उपलब्ध सबै ताजा पानीको ९७ प्रतिशत रहेको छ र हालको पानी आपूर्तिको झन्डै ४० प्रतिशत हिस्सा यही स्रोतले ओगटेको छ,” विश्वव्यापी धरातलीय पानीको शासकीय कार्यक्रमका एक सदस्य पनि रहेका सिमन्सले बताए ।
“धेरैले विश्व अर्थतन्त्रको प्रमुख बाहक मानिएको धरातलीय पानीको बारेमा केही पनि सोचेका छैनन्, यदि यो कम हुदै गएमा, समग्र उद्योगहरूले यात आफ्नो गतिविधि बन्द गर्न वा पूरै उद्योग नै बन्द गर्नका लागि बाध्य हुनेछ । पूरै क्षेत्रले अत्यन्त कठोर पानीको अभावको समस्या भोग्ने छन् ।”
“हामीले जमिनभित्रबाट निकाल्ने गरेको पानीको वातावरणीय प्रभाव पनि जटिल हुनेछ । यो विशेष गरी वातावरण तातेको अवस्थामा हुनेछ । पानीको सञ्चितिमा आएको कमीले ताल र नदीहरूलाई सुकाउनेछ र धरातललाई पनि सुख्खा बनाउने छ,” सिमन्सले बताए ।
मध्यपूर्वमा पानीको मुहान फुट्ने चट्टानबाट आउने पानीमा कमी आएपछि क्षेत्रको कृषि र धनी मुलुकहरूबाट हुने गरेको तथाकथित भूमि नियन्त्रण पनि अफ्रिकातर्फ सर्न थालेको छ ।
अमेरिकाजस्ता विकसित मुलुकहरूले पनि जमिनको पानी प्रयोगमा संकटको सामना गरेको एरिजोना विश्वविद्यालयका कानुन प्राध्यापक रोबर्ट ग्लेनोनले बताए ।
“जमिनको पानीले अमेरिकी आपूर्तिको झन्डै एकतिहाइ हिस्सा ओगट्ने गरेको छ र भन्डै आधाभन्दा बढी अमेरिकी पिउने पानीका लागि यही स्रोतम निर्भर हुने गरेका छन् । नयाँ इनार खन्ने काममा भएको निरन्तरताले अमेरिकी पानीको मुहान पनि सुक्दै गएका छन् । अमेरिकामा प्रत्येक वर्ष झन्डै ८ लाख नयाँ इनार खन्ने गरिएको छ,” उनले बताए ।